Nederlaget I

Djevelen sneik seg inn i Edens hage ved å gå inn i kroppen til ein slange. Det høyrest ut som eit eventyr for dei uinnvigde, men også frå Jesu liv høyrer me om dyr som vart besette av vonde ånder. Det er heller ikkje noko uvanleg fenomen i vår tid.

Slangen kom til Eva og spurde om det var sant at dei ikkje fekk lov å eta av frukttrea i hagen. Løgna var så plump at det var lett for Eva og tilbakevisa ho, og sa at det berre var eitt tre dei ikkje kunne eta av, og at den dagen dei åt av frukta på det treet kom dei til å døy. Og dermed hadde djevelen fått henne i tale, og då var resten av jobben mykje enklare.

Djevelen spreier alltid falske rykter om Gud. Han vil ha folk til å tru at Gud ikkje unner dei noko godt: ”Han kan vel aldri ha sagt at de ikkje kan eta av noko tre, skjønt, ein kan jo aldri vita….” Så er spira til vantru lagt i sjela til den som låner øyra til slik tale.

Eva avviste lygna, og kasta ballen over til motspelaren sin. Ho syntest ho hadde gjort det godt, og venta på nesta utspel. Ho burde ha rømt til mannen sin, men vart ståande, og djevelen sa: ”De skal ikkje døy. Men Gud veit at den dagen de et av treet, vert de lik han og kan kjenna godt og vondt.”

Når du vert freista til synd, ikkje dvel ved freistinga, bli ikkje ståande der du er, men flykt. Berre slik kan du redda deg.

Djevelen er ein baktalar og løgnar. Jesus kallar han for løgna sin far. I Edens hage antyda han for det første at Gud var urimeleg i sine krav. I neste omgang nektar han frekt for sanninga i Guds ord. ”Det er ikkje slik som Gud seier at de kjem til å døy. Nei de skal ikkje døy, men bli lik han…”

Djevelen nekta for Guds dom. Slik er det i dag også. Han har snart fått heile verda til å tru at det ikkje eksisterer nokon dom over synd. Nesten ingen trur lenger at dei må stå til ansvar for liva sine innfor Gud. Alle kjem til himmelen no for tida. Men det er ei løgn. Himmelriket er kun for dei som har vendt seg bort frå synda og til Gud og bede om nåde.

Det gode og det vonde

I utgangspunktet var alt godt, alt det skapte fungerte i vakker harmoni. Og Gud planta ein hage i Eden der menneska skulle få bu og jobba. Dei skulle vakta hagen, les me. Mot kva? Var ikkje alt godt likevel? Truga det ein fare? Ja, så definitivt: Lucifers vondskap. Erkeengelen Lucifer hadde gjort opprør mot Gud, og var av den grunn kasta ut av himmelen og styrta ned på jorda. Han hadde mista alt, og var på jakt etter eit nytt domene. Difor måtte mannen vakta Guds hage, og sidan han hadde fått råderett over heile jorda, kunne ikkje Lucifer utøva makta si mot Gud på annan måte enn gjennom menneska, og dei kunne han berre få som allierte ved å få dei til å mistru Gud og bryta hans bod. Bak ei kvar synd ligg mistillit til Gud, for alle som trur på Gud, vil halda boda hans, og dei som bryt dei gjer det fordi dei ikkje lenger trur på dei, og den som ikkje trur på Guds bod, trur ikkje på Gud.

I Edens hage var det to spesielle tre, les me i 1.Mos. 2. Det eine var livsens tre. Så lenge menneska åt av dette, hadde dei evig liv. Det andre var eit tre som kunne gje kunnskap om godt og vondt. Frukta på dette treet kunne menneska ikkje eta av. Då ville dei døy, noko som innebar at dei ikkje lenger fekk tilgang til livsens tre.

Kvifor planta Gud treet som kunne gje kunnskap om godt og vondt? Kva er vel vitsen med eit frukttre i ein hage dersom ikkje frukta kan etast og nytast?

Logikken var slik: Det vonde var alt ein realitet på jorda, men som eit framandelement, for jorda var underlagt menneske, og menneska var gode og rettferdige. Så lenge menneska gjekk Guds veg, fekk ikkje djevelen makt på jorda. Men han var stadig der, og skulle han avslørast og fjernast måtte menneska møta han og sigra over han ved å velja lydnaden mot Guds enkle bod då dei vart freista til å bryta det. Det ville ha stoppa djevelen for all framtid.

Slik er det i ditt og mitt liv også. Me kan berre overvinna djevelen ved å vera lydige mot Guds ord i eitt og alt. Dei som vel å gå ein annan veg enn den Gud har førevist i sitt ord, hamnar i djevelens makt.

Det første bodet var eit forbod. ”Treet til kunnskap om godt og vondt skal du ikkje eta av.”

Det er ikkje alt godt som skal nytast av alle. Det er ikkje slik at ”har du lyst, har du lov.”Du kan nyta det som er ditt, men ikkje det som tilhøyrer andre, ei heller det som Gud har forbode deg å nyta. Dersom du likevel gjer det, forkastar du Gud og den nytinga det er å leva saman med han i hans uendelege godleik. Det er eit stort offer for ei lita sak. Då er du som Esau som gav frå seg førstefødselsretten for ein tallerk med suppe.

Det vonde kan berre nedkjempast med det gode. ”Overvinn det vonde med det gode,” skriv Paulus ein plass. Slik er det også i ditt og mitt liv. Det er ikkje slik at vondt skal vondt fordriva, men godt skal vondt fordriva. Når andre er stygge og urettvis mot deg, vil dei bli vunne for det gode ved at du er god mot dei.

Frå no av handlar det aldri meir i livet ditt om at du skal få rett, men at dine motstandarar skal bli frelst.

Rekabittane og oss

Det er gripande å lesa Jeremia 35 om rekabittane som hadde søkt tilflukt for babylonarane i Jerusalem. Rekabittane var nomadar, og dei var fråhaldsfolk. Dei drakk ikkje alkohol, for det hadde stamfaren deira Jonadab Rekabsson forbode dei å gjera.

Jeremia tok rekabittleiarane med seg til Herrens hus og sette vin framfor dei og baud dei å drikka. Men dei nekta det. Dei kunne ikkje bryta bodet som Jonadab hadde gjeve dei. Truskapen mot Jonadab var viktigare enn å vera høfleg mot Jeremia.

Jeremia sitt poeng er innlysande:

12 Då kom Herrens ord til Jeremia, og det lydde så: 13 Så seier Herren, Allhærs Gud, Israels Gud: Gå og sei til Juda-mennene og Jerusalems-buane: Vil de ikkje ta imot lærdom og høyra på mine ord? Seier Herren. 14 Jonadab Rekabsson gav læresveinane sine det bodet at dei ikkje skulle drikka vin, og det har dei halde. Til denne dag har dei ikkje drukke vin, men lydt påbodet frå far sin. Eg derimot har tala til dykk både seint og tidleg, men de ville ikkje høyra på meg. 15 Gong på gong sende eg til dykk alle tenarane mine, profetane, og sa: «Vend om, kvar og ein frå si vonde ferd, og lat gjerningane dykkar betrast! Hald dykk ikkje til andre gudar og dyrk dei ikkje! Så skal de få bu i det landet eg gav dykk og fedrane dykkar.» Men de vende ikkje øyra til og ville ikkje høyra på meg.

Rekabittane hadde så stor respekt for forfaren sin Jonadab at dei ikkje ville bryta bodet hans, medan Juda og Jerusalemsbuane utan blygsel braut dei boda som Herren hadde gjeve dei.

Rekabittane synte truskap mot eit menneske, medan Juda var trulaus mot Gud

Herren løna rekabittane for deira lojalitet mot Jonadab og gav dei frelse og tilgang til seg sjølv. Men jødefolket vart straffa for utruskapen sin med eksil.

Mange kristne i våre dagar har få problemer med å gå inn for ting som Gud går i mot. Ja, endå til mellom dei som skal vera dei øvste åndelege leiarane i landet vårt er det slik. Dei godkjenner homoseksuelt samliv, skilsmål og sambuarskap, medan Herren i sitt ord fordømer det.

Eg skriv ikkje her om kristne som slit med liva sine og fell i synd. Men om kristne, og det endå til leirarar, som framstiller synd som noko rettferdig og seier at det som er galt er rett.

Muslimane på si side viser større lojalitet mot Muhammed enn me som kristne syner Kristus. Difor vil Herren no ta seg av dei trufaste muslimane og frelsa dei og gje dei tilgang til seg sjølv. Men dei kristne som lever i opprør og illojalitet vil han skjula seg for og kasta ut frå sitt rike og gje dei del mellom dei som gret og skjer tenner.

Den store planen

Gud skapte menneske i sitt bilete, les me. Noko større kan aldri seiast om oss menneske. Og det er så sterkt: Alt i Bibelens første kapittel vert menneskeverdet definert. Alle menneske tilhøyrer i røynda Gud og har Han som sin næraste pårørande, ja, me er frå skapinga av definerte som Hans barn og me ber hans trekk. Me må alltid hugsa: Den som krenkar eit menneske, krenkar Gud vår felles Far. Taper me dette perspektivet, begynnar me å gradera kvarandre etter alle slags ulikskapar og plasserer dei som liknar på oss sjølve høgast.

Men me er skapte for Gud, til å kjenna han og ha fellesskap med han for tid og æva. Dette er den religiøse delen av gudsbilete. Mange veljer bort Gud i vår tid som til alle tider, men å velja bort Gud er å velja bort seg sjølv. Vårt høve til Gud er grunnleggjande for heile vårt liv og vår framtid.

”Så skapte Gud menneske i sitt bilete, til mann og kvinne skapte han dei.”

Me er skapte til å leva i ekteskap. Det er den sosiale delen av gudsbilete. Sjølv om ikkje ekteskapet som institusjon er nemnd her, er det likevel dette Gud talar om. Det ser me ut frå 1.Mos. 2 der Herren seier: ”Difor skal mannen forlata far sin og mor si og halda seg til kona si, og dei to skal vera eitt kjøt.” Heile Bibelen definerer ekteskapet mellom mann og kvinne som den einaste rette samlivsform. Når menneske i dag aksepterer og prisar det likekjønna samlivet, er dette eit opprør mot den gode Gud og hans planar. Ikkje noko mindre. Det fører menneska bort frå Gud og ut i evig ulukke. Det gjeld både dei som driv med dette og dei som oppmuntrar til det.

Alt som vil erstatta eller øydeleggja ekteskapet mellom mann og kvinne, er syndig og i strid med Guds plan og vilje med menneskelivet. Ekteskapet er den grunnleggjande samfunnsinstitusjonen. Ein samfunn kan ikkje fungera og overleva i lengda utan at ekteskapet vert halde i ære.

Og Gud velsigna menneska og sa til dei: «De skal veksa og aukast, fylla jorda og leggja henne under dykk. De skal råda over fiskane i havet og fuglane under himmelen og alle dyr som det kryr av på jorda!»

Her ser du Guds plan med oss menneske. Me skal danna familiar, få mange barn og spreia oss over heile jorda for å ta vare på, bearbeida og kultivera skaparverket på hans vegne. Dette er den kulturelle delen av gudsbilete.

Det ligg ein enorm kulturkritikk i det me her les. Skal me ta Guds ord på alvor, og det må me, kan me ikkje føreta oss noko som utryddar plante og dyreartar, ei heller noko som tek livet av skuldlause menneske. Me er søsken og må elska kvarandre og ta vare på kvarandre og på naturen, som trass alt er vårt livsgrunnlag. Hat, omsynslaus griskheit og manglande måtehald har sine røter i helvete.

Provosert abort er så langt djevelens styggaste åtak på Gud og hans planar med verda. Kvart unnfanga barn er ei gåve til verda, og var tiltenkt ei heilt spesiell vakker oppgåve av Skaparen. Så mange av Guds planar med verda vil aldri bli realiserte fordi dei som skulle utføra det vart drepne i mors liv. Så mange medisinar vil aldri bli oppdaga fordi dei som skulle oppdaga dei vart drepne før dei fekk sjå dagsens ljos. Så mykje kjærleik har gått tapt, så mykje vakker musikk og poesi, så mykje kunnskap og visdom og så mange vitskaplege nyvinningar vil for alltid bli liggjande utanfor vår erkjenning pga den djevelske krigen mot dei minste av dei små, ein krig som kostar 56 millionar menneske livet årleg.

Det me ikkje veit, har me vondt av.

Arbeidet er ei gåve frå Gud. At me er skapte i hans bilete inneber også at me er skapande og arbeidande som han. Me kan ikkje skapa av ingenting, men me skal skapa av det skapte, konstruera ting, administrera, driva vitskapleg arbeid og uttrykka kunst.

Arbeidet gjev oss menneske meining med livet som få andre ting. Det å yta gjev meir livsglede og livsmeining enn det å nyta. Latskap vert i Bibelen definert som ei synd.

"Den som ikkje vil arbeida, skal heller ikkje eta," skriv Paulus i 2. Tessalonikarbrev.

Denne verda står framfor store utfordringar som vil kreva mykje bøn og stor forstand av oss som trur på og elskar Gud. Men Gud er alltid med sine barn. Han vil gje oss kunnskap, vidsom og ressursar slik at me kan realisera Guds godleik midt i ei verd som til dei grader er komen på avvegar.