Når grunnvollane vert rivne bort

 "Når grunnvollane blir rivne bort,

          kva kan den rettferdige gjera?" Salme 11,4

Svaret på dette spørsmålet kjem eg attende til i slutten av denne teksten.

Uansett kor sterk eit mann er, utan at han har eit godt tak i noko som står fast, kan han ingenting få gjort.  

Når me går, må me ha eit fast underlag å gå på som ikkje gjev etter. Kjem me ut på glattisen, misser me me forfeste og går på rygg.

"Gje meg eit fast punkt, og eg skal flytta verda," sa Arkimedes. Ja, saka er den at også eit svakt menneske kan flytta verda med eit fast punkt. Det er berre om å gjera å skaffa seg eit stort nok moment. 

Me såg det i Miami i helga då ei bustadblokk rasa saman. Når det som heldt blokka oppe svikta, rasa ho saman som eit korthus, og alle som hadde lagt seg for å sova om kvelden i fast forvisning om at dei var trygge, tok feil. Utan å ana noko vart dei dregne med i døden. 

Med jamne mellomrom oppstår det økonomisk krise, og aksjekursane fell som steinar på verdas børsar. Kvifor skjer dette? Fordi dei økonomiske realitetane bak aksjane har forvitra. Då hjelper det ikkje kor dyktige aksjeeigarar og aksjemeklarar er. Dei vert tekne med i raset, og store formuar forsvinn på timar. 

Me skjønar at det å ha gode fundament, sanne, og ikkje innbilte verdiar, er heilt naudsynt på alle livsområder for at ting skal gå bra. 

I krig er sanninga det første offeret, blir det sagt. Det er sant. Då blir det spreidd desinformasjon frå alle hald, og ingen veit kva dei skal halda seg til. Dersom ein rettferdig mann er feil informert, vil han føreta seg feil ting. Det hjelper ikkje kor god og klok han er. 

Sanninga er ein av dei store og viktige grunnvollane i livet. Utan at me har eit sant utgangspunkt, går me oss vill. 

"Kva er sanning?" spurde Pilatus under forhøyret av Jesus. Han visste svaret: Sanninga var at Jesus var uskuldig. Men Pilatus tok ikkje sjansen på å handla på det han visste var sant, og av frykt for folket dømde han Jesus til døden. Du verda kor mange dumme og feil ting folk gjer fordi dei er redde. Pilatus fjerna seg frå sanninga som grunnvoll, og frå den dagen av gjekk det veldig gale for han. 

Jesus sa om seg sjølv: "Eg er vegen, sanninga og livet, ingen kjem til Far utan gjennom meg!" Pilatus visste at Jesus var uskuldig. Hadde han handla på denne sanninga, hadde han i neste omgang forstått at det var noko meir med Jesus enn det han visste: Han hadde forstått at Jesus var den eigentlege dommaren, og at Jesus var den einaste som kunne berga han ut frå den dommen han var under pga sitt skitne og brutale liv. Men han reiv grunnvollen bort under seg sjølv, og ingen kunne seinare hjelpa han. 

Med Jesus kom Gud inn i verda og vart han fundamentet som me alle kan byggja liv og framtid på, det faste punktet Arkimedes etterlyste.  Jesus preparerte frelse for oss alle, ei frelse me kan ta imot som ei gåve. Paulus skriv: "Ingen kan leggja annan grunnvoll enn den som er lagt, Jesus Kristus!" 

Men dersom Kristus vert forkasta av eit menneske, er det ikkje ein ting ein rettferdig person kan gjera for å frelsa han, så lenge han blir i forkastinga.  

Liksom Jesus er sjølve Sanninga, er alle hans ord sanne og gode. Dei lovene han gav oss i Bibelen er fjellfaste og trygge. Held me oss til dei, gjer me livet trygt både for oss sjølve og dei som me har rundt oss. Men den som forkastar lovene hans, riv grunnvollen bort under seg, og kan ikkje reddast av nokon. 

Noreg har alltid sett til Gud, og lovene våre har bygd på hans lover. Det har vore ei suksessoppskrift for nasjonen. 

Men no har me fått ein generasjon med leiarar som ope og skamlaust forkastar Guds lover som fundament for sine eigne liv og for lovverket vårt. Og det slår ut på den måten at dei ikkje berre tillet det som Gud forbyr, men dei vil forby det som Gud påbyr. Slik riv dei grunnvollane bort under seg sjølv og samfunnet. Kva i all verda kan dei rettferdige gjera då? 

Fem ting vil eg nemna her: 

Me kan halda oss til Gud og trufast lova og prisa han, studera hans ord og praktisera det i liva våre.

Me kan leggja øyro våre inn til Guds hjarta og lytta til han og la oss leida av han i små og store ting. 

Me kan be, ikkje minst for politikarane våre, og at dei skal bli opplyste av Herrens Ande. 

Me kan forkynna, driva misjon, vitna og argumentera.

Me kan planta og byggja nye kyrkjelydar i by og bygd.

Det kan me gjera fordi, og så lenge, me står fast i Kristus og på hans ord, og ut frå vår ståstad kan me byggja plattformer under beina på på stadig nye menneske som er begynt å kjenna seg svimle, eller som allereie har kollapsa. 

Eksisterer normalitet i normkritikkens tid?

 Normalitet  kjem av ordet norm.

Ei norm er ein standard, og ein standard brukar me når me skal vurdera om noko held mål her i verda. Utan standardar er me heilt hjelpelause.

Lengda på ein meter har ein heilt spesiell definisjon, likeeins lengda på ein sekund.

På alle livsområder har me normeringar, standardar som gjer at me kan gjera gode og sikre mål, og ta rette val. Utan normer og standardar kan me ikkje tenkja objektivt, og me kan ikkje forstå kvarandre rett. Det er lett å forstå når det gjeld mål og vekt, men betydeleg vanskelegare når det gjeld moral.

Men det moralske har i det lange løp større betydning for liva våre enn det fysiske. Difor er det ikkje bra at dei moralske standardane som det ein gong var konsensus rundt ikkje lenger blir godkjende av dei som gjeld for å vera noko i dette landet.

I mange hundre år var dei ti boda i Bibelen normerande for nordmenn flest, og dei var retningsgjevande for lovgjevarane våre. Det var t.d. normalt å heidra foreldre, å halda kviledagen heilag, å gifta seg før ein hadde sex, ikkje lyga og stela osv. Desse boda vart sett på som faste og sikre punkt å orientera seg ut frå, og ei slags grunnlov for Grunnlova. Men slik er det ikkje lenger.

I dag blir Bibelen og dei ti boda utsett for utstrekt «normkritikk», som det heiter. Sjølv om det gjeld mange av boda, er det 6.bodet mest utsett, det bodet som seier at du ikkje skal bryta ekteskapet, og då meinest  ekteskapet som ei livslang pakt mellom èi kvinne og èin mann. Det er Guds samlivsstandard, og den einaste arenaen der han hadde tenkt at seksuallivet skulle levast ut.

Men når Guds eksistens blir problematisert, eller når hans meiningar ikkje lenger er relevante eller når nokre hevdar at Gud moderniserer seg og endrar meining i takt med trendsetjarane, ja då vert alle faste orienteringspunkt borte, og ingenting kan lenger karakteriserast som unormalt.

Men i vår tid er det ikkje berre Bibelen og dei ti boda som blir problematisert. Biologien skal heller ikkje lenger ha avgjerande vekt, og då tenkjer eg naturlegvis på dette som handlar om kjønn. Heilt fram til no har me tenkt at vitskapen er objektiv, og at kjønn er bestemt ut frå anatomi og genetikk.

Men priderørsla seier nei, slik er det ikkje. Kjønn er ein sosial konstruksjon og sit i hovudet og ikkje mellom beina. Men saka er jo den at kjønnet er definert i kvar einaste av eit menneske sine 37 billionar celler (dvs. 37 tusen milliardar celler), anten som XX-kromosom, eller som XY-kromosom. Det er faktisk ikkje noko å gjera med det. Det hjelper ikkje kva eit menneske føler at det er. Det finst noko objektivt i ein kvar einaste kropp som bestemmer kjønnet, og dette kan ikkje individet endra.

Likevel er det opplese og vedteke av regjering og storting at kjønn er noko flytande, og at det er opp til kvar enkelt å definera kjønnet sitt, og at  anatomien og genetikken ikkje skal ha vekt i denne saka. Og arme den som seier noko anna. Kva er problemet med dette? Jo, me er begynt å byggja lovverket vårt på løgner, og det ser merkeleg ut til at folk flest tilpassar seg dette. Mange stussar nok,  men finn det klokast å teia still, og særleg etter at Stortinget vedtok ei eiga diskrimineringslov i 2018 som skal sikra at denne måten å tenkja på skal fredast og ikkje bli utsett for kritikk, og den som kritiserer kan bli tiltalt og dømt for «hatsnakk».

Objektivitet er avgjerande viktig både i vitskap og moral. Utan dette kan me ikkje snakka om rett og gale, sant og usant. Men no har priderørsla parkert både moralske normer og objektiv sanning som reiskapar for tanken, og dei har fått regjeringar, små og store forretningsimperier, multinasjonale selskap, nasjonale idrettsforbund og FN med seg på laget. Det må ein kalla suksess.

St.Johannes, den største fødd av ei kvinne.

I dag er det midtsommar og St.Hans, eller "jonsok", som dei gamle sa, som er ei forkorting for "Johannesvaka". Denne dagen har kyrkja i hundrevis av år feira  til minne om at Johannes døyparen vart fødd. Sjølvsagt feira dei dagen i førkristen tid også, men då kristendomen fortrengde dei gamle norrøne gudane, vart også dei gamle festane omdefinerte slik at folk kunne festa som før, men ikkje lenger med blot. No skulle dei tilbe den kvite Krist, og bli kjende med personane rundt han. Johannes døyparen var ein av dei, han som Kristus sjølv karakteriserte som "den største fødd av ei kvinne". 

Kva var så spesielt med Johannes? Kortversjonen er slik: Han vart avla på underfullt vis eit halvt år før Jesus, han var fylt av Den heilage ande heilt frå mors liv, han hadde eit uvanleg nært høve til den allmektige Gud og han var ein profet som bana vegen for Jesus. 

Johannes var den første profeten som hadde stått fram i Israel på 400 år. Han var ein sensasjon. Og kva forkynte han? At alle menneske står ansvarlege innfor Gud med liva sine, at dei difor måtte venda om frå syndene sine, bli døypt og overgje liva sine til Gud. Slik skulle dei få tilgjeving og evig liv. Ein enkelt evangelisk bodskap. 

Men så peika han også framover og sa: "Eg døyper dykk med vatn, men etter meg kjem det ein som er større enn meg, eg er ikkje ein gong verdig til å knyta skoa hans. Han skal døypa dykk med Den heilage ande og eld!" Han snakka om Jesus og den nye tida som skulle koma med han. 

Og Jesus kom, vart døypt av Johannes og i dåpen sjølv døypt med Anden og utrusta med kraft til dei enorme gjerningane som han var sendt til å gjera. Under og teikn kom til å prega kvar dag av livet hans, før alt kulminerte med han døydde for våre synder og stod opp til vår rettferd. 

Denne soga er så stor og forunderleg at me blir aldri trøytte av å snakka om henne. Dette er den store forteljinga i vår historie, den som knyter oss til ei lys og strålande framtid saman med Gud. 

Kva er det me feirar i dag? Når me brenn bål, skal me tenkja på den Guds eld som brann i dei gamle profetane i Bibelen, i Johannes, i Jesus, i apostlane hans og som Jesus vil tenna i kvar enkelt truande. 

Bibelen lærer oss at Jesus ved trua bur i hjarto våre. Det er ei mektig sanning. For kva gjer han i oss? Han fyller oss med sin Ande og med himmelens kraft og kjærleik slik at ein kristens liv likar på Hans liv som kom frå himmelen for å frelsa oss.

I den nikenske trusvedkjenninga heiter det at Anden går ut frå Faderen og Sonen.  Anden er utgåande. Det skjer kontinuerleg, og bur Kristus i deg, går Anden ut frå han og fyller deg, ikkje berre til randa, men det renn over og du blir til ei velsigning for dei du har rundt deg. "For frå deira liv som trur på meg skal det renna elvar av levande vatn," sa Jesus, "han snakka om den Anden dei skulle få som trur på han, for Anden var enno ikkje komen." 

Men Anden kom. Det skjedde på pinsedagen. No er han her og utrustar Jesu vener med forunderlege gåver, og han leier det store misjonsarbeidet. Kjenner du han? Erfarer du han? Dersom dette er ukjent for deg, kan det vera at du må venda om til Kristus på nytt i dag og be om at han skal gje deg og fylla deg med Anden og halda fram med det til din siste dag. Det er hans glede og din fødselsrett. 

Har Pride monopol på kjærleiken?

 Kjærleiken er inga ny oppdaging, og slett inga ny oppfinning.

For saka er den at dersom ikkje kjærleiken hadde vore så sentral i ei gamal bok (Bibelen), hadde ikkje omgrepet i særleg grad vore kjent i vår tid. Ingen plassar blir kjærleiken så høgt prist som i Bibelen, og det sjølv om dei homofile organisasjonane og Pride-rørsla gjev inntrykk av at det er DEI som har funne opp alt saman. Og det ser ut til at dei har lukkast. Dei har teke eigarskap til saka, og nyttar høve til å omdefinera kjærleiken til  «kjærleik er kjærleik», utan å reflektera nemneverdig over gehalten i ein slik banalitet. Det rare er at halve verda syng med på det same refrenget, og slik gjer seg mykje dummare enn dei er.

For i motsetnad til Pride-rørsla er kjærleiken i Bibelen omtalt både nyansert og presist. Her er det ikkje berre snakk om erotisk kjærleik, men om nestekjærleik, kjærleik mellom foreldre og barn, mellom vener og mellom menneske og Gud.

For sjølv om Pride snakkar om mangfald og solidaritet, er det den erotiske kjærleiken, som er i fokus, og mantraet deira er at "alle må få elska dei dei vil".

Men dette er alt for svakt, og strengt tatt ei utholing av kjærleiken. For Bibelen påbyr rett og slett alle å elska alle, ikkje berre dei ein føler oss emosjonelt tiltrekt mot. Ja, Jesus påbyr oss i Bergpreika til og med å elska fiendane våre. 

Aldri har eg sett dette perspektivet omtalt frå dei homofile sine organisasjonar. Det er totalt utanfor deira interessesfære. 

Sjølv om dei på denne måten både innsnevrar og utarmar kjærleiken, har dei på forunderleg vis klart å oppnå monopol på å snakka om han. Det er ikkje mindre enn eit ran, og med tanke på rikdomen som er i dette omgrepet, er det ein skandale at desse menneska har blitt hylla som kjærleikens apostlar. For det er dei ikkje. At dei derimot er den seksuelle nytinga sine apostlar, er det ingen tvil om.

Kjærleiken tilhøyrer Gud. 1. Korintarbrev 13 er med rette kalla «kjærleikens høgsong», og alle som ønskjer å læra kva kjærleiken er og korleis han ser ut, bør studera dette kapitelet skrive av ein mann som levde i frivillig sølibat. Det har ikkje hemma han i denne saka, og det han skriv ligg himmelhøgt over alt som vert produsert av prosa frå dagens seksualprofetar, og i motsetning til det desse skriv om kjærleik, vil apostelen Paulus sine ord leva vidare og aldri døy ut.

Eg vågar å påstå: Dei homofile sine organisasjonar har stole kjærleiken frå oss, og no er tida komen då me berre må ta han attende. For kjærleiken handlar ikkje om lyst, men om å setja andre sine behov framfor sine eigne, rett og slett om å leva eit sjølvoppofrande liv, og det er noko ganske anna  enn alt det som no bli presentert som kjærleik, fenomen som Bibelen beskriv som hor, utukt og usømeleg åtferd.