Språket har til oppgåve å beskriva røyndomen for oss på ein mest mogeleg sann måte. Dersom ikkje det me seier er sant, kommuniserer me på falske premissar. Me forvirrar i staden for å opplysa.
Medviten
falsk språkbruk for å oppnå eit ønskja resultat, kallar me propaganda. I den
politiske og kulturelle debatten er dette regelen i dag meir enn unnataket.
Oftare og
oftare høyrer me til dømes at Israel driv med folkemord i Gaza.
Folkemord skjer,
i følgje «FN-konvensjonen om folkemord», når ei gruppe menneske har som mål å
utrydda ei anna. Me såg det i Tyrkia under første verdskrigen då muslimske
tyrkarar målretta drap 2 millionar kristne armenarar og assyrarar, og under
andre verdskrigen då tyske nazistar drap 6 millionar jødar og 3 millionar
romfolk. DET var folkemord. Men sivile drepne i krig mellom hærar er ikkje
rekna som folkemord, sjølv om det er gale nok. For all del.
Så til neste
sak: I spørsmålet om å utvida grensa for sjølvbestemt abort frå 12 til 18
veker, høyrer me enno ein gong slagordet: «Kvinna må ha rett til å bestemma
over sin eigen kropp». «Min kropp, mitt val!» Men det er tilslørande språk. For
om det er sant at kvinna har denne retten, så har ho ikkje automatisk rett til
å bestemma over barnet sitt sin kropp. Her blir språket brukt på ein
måte som skal få folk til å tenkja at eit foster er ein del av kvinna sin
kropp, noko som lett påviseleg ikkje er sant. «Rett til å bestemma over eigen
kropp» er rett og slett rein propaganda.
Dette blir
veldig tydeleg når me tenkjer oss kva som vil skje dersom ei kvinne oppsøkte
ein lege med krav om å få fjerna blindtarmen utan at det var noko gale med han.
Ho hadde blitt sendt rett heim med uforretta sak. Ei kvinne kan nok bestemma om
ho vil tatovera kroppen sin, men ingen vil fjerna ein frisk blindtarm eller ein
fullt brukbar finger, sjølv om ei kvinne måtte ønskja det, og desse organa
påviseleg er hennar eigen kropp.
Ei kvinne
veit jo innmari godt at det ikkje er ein del av hennar eigen kropp ho fjernar
når ho vel å avbryta eit svangerskap. Det finst jo ikkje eit einaste mentalt
friskt menneske som vil fjerna eit friskt organ på sin eigen kropp.
Abortsaka er
betent. Eg veit det. Og akkurat difor må me snakka om henne. I dag brukar
helsevesenet nyordet «reproduktiv helse» om saka. Det høyrest positivt ut, men
er ikkje denne formuleringa i røynda ei
kvitvasking av ein blodraud røyndom? «Reproduktiv helse» er rett og slett
språkleg avleiing.
I dag vert
det snakka om «kjønnsmangfald» som om det er opplese og vedteke at det finst
fleire kjønn enn dei to me alltid har levd med, og som må vera der om slekta
skal vidareførast. Kan språk skapa røyndom? Ikkje i det faktiske livet, men så
til dei grader inni hovuda på folk. I dag går den politiske eliten fremst i
kampen for å få folk til å tru at det eksisterer mange ulike kjønn, noko som er
ein rein fiksjon, og dei krev av alle oss andre at me skal ha dei same meininga
som dei i denne saka. Det har med «modernitet» å gjera, seier kulturminister
Lubna Jaffery.
Slik kan me
ta døme etter døme på språkleg oppløysing, noko som diverre ikkje er noko anna
enn løgn.
Sanninga kan
stundom vera vond. Andre gongar forløysande. Tidvis keisam. Men me må tilstreba
oss i all debatt å bruka ord og uttrykk som er sanne dersom verda skal gå
framover. Det er ein tankekross at slagorda ser ut til å sigra berre mange nok
seier dei høgt nok lenge nok.
